(व्याकरणकार्यम् – विशेषणम् विशेष्यम् च, सन्धिः – दीर्घः गुणः)

विशेषणम् विशेष्यम् च

अभ्यास:

1. अधुना निम्नलिखितेषु वाक्येषु विशेषण- विशेष्य- पदानाम् अधः रेखाङ्कनं कुरुत-

(i) सरोवरें शुभ्रं जलम् अस्ति।
→ विशेषण: शुभ्रं, विशेष्य: जलम्

(ii) सः मधुरं कदलीफलम् खादति।
→ विशेषण: मधुरं, विशेष्य: कदलीफलम्

(iii) त्वं नवीनं पुस्तकम् पठसि।
→ विशेषण: नवीनं, विशेष्य: पुस्तकम्

(iv) कृष्णः शशकः धावति।
→ विशेषण: कृष्णः, विशेष्य: शशकः

(v) वृक्षः उन्नतः अस्ति।
→ विशेषण: उन्नतः, विशेष्य: वृक्षः

(vi) शोभना बालिका क्रीडति।
→ विशेषण: शोभना, विशेष्य: बालिका

(vii) शीतलः वायुः वहति।
→ विशेषण: शीतलः, विशेष्य: वायुः

(viii) परोपकारी जनः अत्र आगच्छति।
→ विशेषण: परोपकारी, विशेष्य: जनः

(ix) विद्यालयस्य भवनं विशालम् अस्ति।
→ विशेषण: विशालम्, विशेष्य: भवनं

(x) हरितः शुकः खादति।
→ विशेषण: हरितः, विशेष्य: शुकः

2. उपरिलिखितेषु वाक्येषु विशेषणपदानि विशेष्यपदानि च चित्वा अधः लिखन्तु –

3. इमम् अनुच्छेदं पठन्तु-

अस्मिन् उद्याने एकः उन्नतः वृक्षः अस्ति। उन्नतं वृक्षं दृष्ट्वा जनाः प्रसन्नाः भवन्ति। उन्नतस्य वृक्षस्य शाखा: अपि दीर्घाः सन्ति।

उन्नते वृक्षे खगाः वसन्ति। खगाः मधुराणि फलानि खादन्ति मनोहराणि च गीतानि गायन्ति। उन्नतेन वृक्षेण सह एकः अन्यः लघु पादपः अपि अस्ति। जनाः उन्नतात् वृक्षात् सदैव मधुराणि फलानि त्रोटयन्ति। एतस्मै उन्नताय वृक्षाय नमः।

अस्मिन् अनुच्छेदे प्रयुक्तानि विशेषणानि विशेष्याणि च चित्वा एतेषां पदानां विभक्तिं वचनं च लिखन्तु-

वर्णसंयोगः सन्धिः च

अभ्यास:

1. एताम् तालिकां दृष्ट्वा उदाहरणानुसारं निम्नलिखितेषु पदेषु सन्धिं कृत्वा लिखत-

अभ्यास:

1. एतां तालिकां दृष्ट्वा उदाहरणानुसारं सन्धिं कृत्वा लिखत-