अभ्यास:
- एतां तालिकां दृष्ट्वा उदाहरणानुसारं सन्धिं कृत्वा लिखन्तु-
क्रमांक | पूर्वपदं | परपदम् | अंतिमः वर्णः | प्रथमः वर्णः | परिणतिः वर्णः | संधियुक्तं पदम् |
(i) | मम | एव | अ | ए | ऐ | ममैव |
(ii) | मत | ऐषम् | अ | ऐ | ऐ | मतैषम् |
(iii) | तथा | एव | आ | ए | ऐ | तथैव |
(iv) | महा | ऐश्वर्यम् | आ | ऐ | ऐ | महैश्वर्यम् |
(v) | जल | ओषः | अ | ओ | लौ | जलौषः |
(vi) | तव | औदार्यम् | अ | औ | औ | तवौदार्यम् |
(vii) | महा | ओजः | आ | ओ | औ | महौजः |
(viii) | सदा | औत्सुक्यम् | आ | औ | औ | सदौत्सुक्यम् |
(ix) | एक | एकम् | अ | ए | ऐ | एकैकम् |
(x) | सदा | एव | आ | ए | ऐ | सदैव |
(xi) | तदा | एव | आ | ए | ऐ | तदैव |
(xii) | वन | औषधिः | अ | औ | औ | वनौषधिः |
अभ्यास:
- उदाहरणं दृष्ट्वा सन्धिं कृत्वा लिखन्तु –
क्रमांक | पूर्वपदम् | परपदम् | अंतिमवर्णः | प्रथमवर्णः | परिणतिःवर्णः | संधियुक्तं पदम् |
(i) | इति | आदि: | इ | आ | या | इत्यादिः |
(ii) | प्रति | एकम् | इ | ए | ये | प्रत्येकम् |
(iii) | इति | अस्य | इ | अ | य | इत्यस्य |
(iv) | देवी | आगच्छति | ई | आ | व्या | देव्यागच्छति |
(v) | इति | उक्त्वा | इ | उ | यु | इत्युक्त्वा |
(vi) | सु | आगतम् | उ | आ | वा | स्वागतम् |
(vii) | वधू | आगमनम् | ऊ | आ | वा | वध्वागमनम् |
(viii) | मधु | अरिः | उ | अ | व | मध्वरिः |
(ix) | लघु | इदम् | उ | इ | वि | लघ्विदम् |
(x) | सु | अस्ति | उ | अ | व | स्वस्ति |
(xi) | पितृ | आज्ञा | ऋ | आ | अर् | पित्राज्ञा |
(xii) | मातृ | आदेश | ऋ | आ | अर् | मात्रादेश |
(xiii) | धातृ | अंशः | ऋ | अ | अर् | धात्रांश: |
(xiv) | भ्रातृ | इच्छा | ऋ | इ | अर् | भ्रात्रिच्छा |
(xv) | पितृ | उपदेशः | ऋ | उ | अर् | पित्रुपदेशः |
(xvi) | अनु | अयः | उ | अ | अव् | अन्वयः |
(xvii) | अनु | एषणम् | उ | ए | अव् | अन्वेषणम् |
(xviii) | मातृ | इच्छा | ऋ | इ | अर् | मात्रिच्छा |